Toscaans aardewerk uit Impruneta
Impruneta
Impruneta is een klein dorpje in de heuvels net ten Zuiden van Florence, op ca. 15 km en een half uurtje rijden. Al vanaf het jaar duizend wordt hier ijverig aardewerk geproduceerd dat inmiddels wereldberoemd is geworden onder de naam ‘Cotto d’Impruneta’. ‘Cotto’ betekent gekookt/gebakken. Het eerste document waarin over het aardewerk uit Impruneta wordt gesproken is uit 1098, hetgeen wil zeggen dat de productie destijds al op gang was en dus kan veilig worden aangenomen dat men al voor het jaar duizend was begonnen.
De productie van tegels en allerhande karaffen en amphora was in Italie van oudsher belangrijk omdat al vanaf de tijd van de Etrusken (en daarvoor) wijn werd gemaakt en olijfolie. Deze producten werden bewaard en vervoerd in allerhande aardewerken ‘containers’, vaak van groot formaat.
Wat is er zo speciaal aan het Toscaans aardewerk uit Impruneta?
Brunelleschi, de beroemde architect die uiteindelijk de koepel van de dom van Florence wist te bedekken, heeft hiervoor aardewerken tegels uit Impruneta gebruikt. Deze zijn sterk en relatief licht, in elk geval destijds (begin 1400). Wat de tegels sterk maakt is een onderdeel van de klei die ter plekke word gevonden, genaamd ‘galestro’. Dit ‘galestro’ maakt dat het aardewerk goed tegen vorst kan. Normaal aardewerk barst al gauw als het nat is en vervolgens vriest, omdat aardewerk vocht opneemt.
Het vervaardigen van het aardewerk
Om bij het begin te beginnen … De gedolven klei wordt in de zon gelegd om te drogen (bij gebrek aan zon worden tegenwoordig ovens gebruikt) en daarna, nog altijd met de hand, ontdaan van alle vuil die de kwaliteit van de klei in gevaar brengt. Daarna zijn er meerdere technieken om een vaas te vormen. Een veelgebruikte techniek is om een vorm te gebruiken waar de klei op en omheen wordt geplakt. Daarna wordt de vaas weggezet om te drogen, dit moet langzaam gebeuren anders komen er barsten in de klei. Na de eerste droogperiode wordt de vaas in een droogruimte gezet, verwarmd met de restwarmte van de echte oven. Tot slot wordt de vaas in de echte oven gebakken. De oven wordt langzaam tot 930 graden Celsius verwarmd (duurt ruim 20 uur) en daarna blijft de vaas nog 10 tot 12 uur in de oven bij 930 graden. Eenmaal gebakken blijft de vaas nog twee dagen in de oven tot die is afgekoeld en wordt tot slot gewassen.
Kortom … het is een hele klus om een vaas van terracotta te produceren. In Toscane wordt dit, ook op andere plekken, nog grotendeels handmatig gedaan. Montelupo Fiorentino staat ook bekend om de terracotta en op allerlei andere plekken vind je kleine werkplaatsen en winkels met prachtig beschilderd aardewerk, ook dat allemaal handmatig. Het is fantastisch dat deze industrie, ondanks de goedkope Aziatische invoer van soortgelijke producten, nog stand heeft weten te houden. Maar … helaas, ze staan wel onder druk.
foto credits: Mital
Toscaans aardewerk uit de 'fornace'
Minder bekend is dat op vele plekken in Toscane, althans op die plekken waar de grond rijk aan klei is (te zien aan de oude boerenhuizen die van bakstenen zijn gemaakt, waar in andere gebieden met rotsgrond, natuursteen is gebruikt, een totaal andere manier van bouwen) heel veel terracotta werd gemaakt en her en der zijn de ovens nog terug te vinden, of dat wat er van over is. Deze ovens worden ‘fornace’ genoemd in het Italiaans en regelmatig komt dit woord voor in straatnamen of namen van huizen. Vervoer van bakstenen en dakpannen was indertijd moeilijk, dus heel veel werd lokaal geproduceerd. De ‘fornace’ werd een paar keer per jaar gestookt en daarmee kon een huis weer een dak repareren of kon een amphora (kruik) worden vervangen. Ze waren gebouwd in de grond en met een dak erop en het risico op brand was nogal groot. Van deze kleine lokale ovens is uiteraard helemaal niets meer over. Als men nu een dakpan nodig heeft, koopt men die bij een bouwwinkel of eventueel online. Wijn wordt in Toscane al heel lang niet meer in amphora geproduceerd, een uitzondering daargelaten...
Foto credits: Fornace Masini
In Impruneta zijn nog diverse familiebedrijfjes en workshops te vinden waar op ambachtelijk wijze terracotta wordt vervaardigd. Ga bijvoorbeeld eens kijken bij Mital, Fornace Masini of Poggi Ugo. Je kunt hier zien hoe de klei wordt bewerkt, gebakken in de ovens, waarvan sommige al honderden jaren oud zijn en je kunt natuurlijk ook iets moois kopen, echt Toscaans aardewerk uit Impruneta!
.jpg)
foto credits: Mital
Bekijk ook onze Florence pagina voor meer informatie over de streek of bekijk onze vakantiewoningen rondom Florence.
